چگونه تصور درستی از شکل کهکشان به دست آمده ؟

کهکشان راه شیری از نوع مارپیچی و دارای پنج بازو به نام های دجاجه، برساووش ، جبار(منظومه شمسی ما در این بازو قرار دارد ) 

بازوی گونیا و بازوس قوس است . خورشید یعنی ستاره ای که ما به دور آن می چرخیم به همراه سایر سیارات و متعلقات خانواده 

خورشید در فاصله 30000 سال نوری از مرکز کهکشان قرار دارد قطر کهکشان حدود 100 تا 120 هزار سال نوری برآورد شده 

است . تمام ستارگانی که در شبها با چشم غیر مسلح می بینیم متعلق به کهکشان راه شیری است . موقعیت ما در کهکشان مانند آن است

 که در میان جنگل انبوهی قرار گرفته باشیم و نتوانیم کل جنگل را یک جا مشاهده نماییم . اما با تمام این محدودیت ها دانشمندان  مانند 

مطالعه درون اتم که به دلیل کوچک بودن نتوانستند در مورد شکل آن نظر بدهند اما با مطالعه رفتار اتم توانستند تا حدودی تصور درستی 

از آن به دست آورند در مورد کهکشان این بار با مشکل بزرگ بودن کار مطالعه آن دشوار گردید .  

میدانیم هیچ سفینه فضایی قادر نیست که فاصله 100000 سال نوری کهکشان را طی کند و از آن خارج شود .حتی نور خورشید 5/5 

ساعت طول می کشد تا به سیارات انتهای منظومه شمسی برسد . 

قبلا تلسکوپ های اپتیکی فقط می توانستند با توجه به نور، فضا را مورد کاوش قرار دهند اما با پیشرفت در علم نجوم و کشف ماده بین 

ستاره ای که عبارتست از گاز و غبار که عموما به صورت ابرهایی یافت می شوند روش مطالعه فضا هم تغییر کرد  .هیدروژن که 

فراوانترین عنصر جهان است ،بیش ترین بخش گاز میان ستاره ای را تشکیل می دهد.آن را به سه شکل می توان یافت :اتم های خنثی ،مولکول و اتم های یونیزه شده .

هیدروژن خنثی با تلسکوپ نوری قابل رویت نیست و سالیان دراز مشاهده آن ناممکن بود .در سال 1944 میلادی  اختر شناس آلمانی به 

نام اچ .سی . وان دهولست با محاسبه ای نشان دادکه هیدروژن خنثی می تواند امواج رادیویی با طول موج 21 سانتی متر تولید کند . با 

توجه به این موضوع امروزه تلسکوپ های رادیویی بزرگ در سراسر جهان به پژوهش و رصد هیدروژن خنثی می پردازند .از زمان 

کشف تابش های 21 سانتی متری ،مطالعه فضای بین ستارگان پیشرفت قابل ملاحظه ای کرده و دستیابی به تصویری جامع از کهکشان 

خودمان (راه شیری )میسر شده است .این تابش ها که طول موج بلندی دارند بر خلاف تابش های نوری (طول موج کمی دارند ) می 

توانند از مناطق تاریک و غباری کهکشان ما نفوذ کنند در نتیجه دانشمندان می توانند در مورد ماهیت و ویژگی های مناطق دور دست و 

غیر قابل مشاهده ی کهکشان اطلاعات زیادی به دست آورند . اندازه گیری بازوهای کهکشان راه شیری به کمک خط 21 سانتی متری 

هیدروژن خنثی انجام می شود . اندازه حقیقی کهکشان راه شیری اولین بار توسط هارلو شیپلی (پیشاهنگ کاوش کهکشان راه شیری ) 

آشکار گشت (استفاده از نورانیت در تعیین فاصله ).بنابراین تصاویری که از کهکشان راه شیری در کتب درسی و.. مشاهده میشود 

حاصلعکس برداری مستقیم از آن نیست بلکه از روش های غیر مستقیمی که در بالا اشاره شده است امکان پذیر است . 

(جهت اطلاعات بیشتر به کتاب ساختار ستارگان و کهکشان ها ،نوشته پاول هاج ترجمه توفیق حیدر زاده مراجعه نمایید )